Etna, najwyższy wulkan Europy

Torre del Filosofo (2920 m n.p.m.)

Ci, którzy liczą na prawdziwą wspinaczkę po minięciu stacji kolejki linowej, będą zawiedzeni. Dalsza droga w górę możliwa jest zarówno pieszo, jak i samochodem terenowym. Ogromne, przypominające ciężarówki, biało-czerwone auta suną jeden za drugim po krętej ścieżce prowadzącej w stronę Torre del Filosofo. Biznes kręci się znakomicie, większość ciężarówek ma zajęta wszystkie siedzenia. Można wręcz odnieść wrażenie, że ci nieliczni wspinacze idący dalej pieszo, stanowią doskonałą atrakcję turystyczną dla tych jadących ciężarówkami. Spodziewajcie się dziesiątek zdjęć, robionych w mniej lub bardziej zakamuflowany sposób zza szyb ciężarówki.

Skupmy się jednak na dalszej trasie z punku widzenia piechura. Po minięciu stacji kolejki droga mija górę Monte Escriva, pozostałość po erupcji bocznej z 2001 roku, i prowadzi przez rozległy płaskowyż często spowity w chmurach. Warto zejść w tym momencie z drogi, którą przejeżdżają wzniecając tumany kurzu ciężarówki i pójść „na krechę” przez płaskowyż. Droga ta jest zdecydowanie krótsza, przyjemniejsza i wygodniejsza. Trasa ciężarówek oznaczona jest pomalowanymi na żółto palikami, trasa piesza czerwonymi wstążkami.

Krajobraz marsjański

Po wejściu na płaskowyż przenosimy się dosłownie do innego świata. Hałas ciężarówek ginie w oddali, mgły spowijają drogę i okoliczne kratery. Silnie wiejący wiatr powoduje, że w końcu warto wyciągnąć z plecaków kurtki. Od tego momentu, przez kilkanaście minut jedynymi towarzyszami podróży są uparte biedronki, które wiatr ciska w twarz turystom. Wszelka roślinność ustępuje pola skałom, warunki stają się zbyt trudne nawet dla porostów. Czy to ciągle ta sama Etna? Ciemnoszare, momentami lekko rdzawe skały pokryte grubą warstwą pyłu, na którym odciśnięte są ślady stóp kolejnych wspinaczy, przywodzą na myśl dziewiczą powierzchnię Księżyca lub Marsa, gdzie każdy ślad przetrwa kolejne kilkaset lat, zanim pokryje go przywiany wiatrem pył i kurz.

Potykając się o wystające kawałki skamieniałej lawy, otoczeni przez ciszę i chmury, maszerujemy bez słowa dalej, aż wiatr na powrót rozrywa mgłę i naszym oczom ukazuje się kolejny imponujący krater.

To właśnie z jego wierzchołka rozpościera się widok na Torre del Filosofo – usłany kraterami płaskowyż położony poniżej kraterów centralnych. Jak sama nazwa wskazuje, widok rozpościerający się z tego obszaru pobudza do refleksji i przynosi całkowicie nową perspektywę. Zanim jednak dotrzemy na czubek krateru, pokonać musimy najtrudniejszy, choć całkowicie bezpieczny, odcinek wspinaczki. Mowa o żwirowym, sypkim podejściu na krater, którego pokonanie jest niezwykle męczące i zniechęca do dalszej podróży wielu turystów.

Co w tym podejściu wyjątkowego? Sypki żwir powoduje, że na każde 2 kroki do góry, turysta osuwa się 1 krok w dół wraz z podłożem. Mozolna wspinaczka pod górę często odbywa się na kolanach lub na czworakach, tutaj najmocniej ucierpią nasze stopy i dłonie, tutaj przydadzą się grube podeszwy i rękawiczki. Szlak oznaczony jest dalej czerwonymi wstążkami, więc nie sposób się tutaj pogubić nawet we mgle. Sytuację ratują też pozostali wspinacze, którzy pokazują już z daleka w którym kierunku powinniśmy się kierować.

Kratery – Etna

Po osiągnięciu upragnionego krateru, przed oczami turysty staje niezapomniany, przepiękny widok. Oto zastygły, lecz ciągle dymiący krater mieni się w słońcu we wszystkich kolorach tęczy. Siarka, żelazo, inne minerały wyrzucane przez wulkan podczas erupcji osadzają się na ścianach krateru tworząc przepiękne formacje skalne. Turyści mają możliwość obejścia krateru dookoła, co gorąco polecam.

Kilkaset metrów dalej natrafiamy na kolejną geologiczną ciekawostkę – fumarole. Z zagłębień w ziemi unoszą się kłęby dymu. W zależności od zapachu, zidentyfikować możemy chlorowodór, dwutlenek siarki lub zwykłą parę wodną. Podchodzenie do wyziewów siarkowych może być niebezpieczne – siarka ma silnie gryzący i duszący zapach, dłuższe wdychanie dymu może skończyć się nawet utratą przytomności. Torre del Filosofo usiane jest fumarolami dymiącymi parą wodną. Zachęcam do przyłożenia ręki do ścian zagłębienia – będzie ono dużo cieplejsze niż temperatura otoczenia. Namacalny dowód, że wulkan jest aktywny, a tuż pod naszymi stopami przelewa się rozgrzana lawa.

Z Torre del Filosofo (2920 m n.p.m.) rozpościera się też przepiękna panorama na Cratere Centrale, czyli główne kratery wulkanu Etna. Torre del Filosofo jest najdalszym punktem, do którego dojechać można korzystając z pomocy kolejki linowej/ ciężarówek. To najdalszy punkt, do którego można oficjalnie dotrzeć bez opieki przewodnika. To też miejsce, w którym wycieczkę kończy zdecydowana większość turystów. Aż do tego momentu nie napotkamy praktycznie żadnego zagrożenia dla zdrowia na trasie. Jedyne, na co zwracam uwagę to mgła, utrudniająca nawigację w terenie.

Kratery centralne

Na zdjęciu powyżej, po lewej stronie dostrzec można szlak, który prowadzi od parkingu w górę kraterów centralnych. Wierzchołek Etny to aż 4 kratery: Voragine, Bocca Nuova, New SE Crater i NE Crater*. Na samym początku szlak prowadzący na szczyty zagrodzony jest liną. Tabliczka informacyjna poucza, że dalsza wspinaczka możliwa jest tylko w towarzystwie przewodnika. W praktyce, niewielu turystów przestrzega tego zakazu, wiele grup zdobywających krater centralny robi to bez opiekuna.

Droga na szczyt nie jest trudna, choć uważać trzeba bardziej niż na poprzednich odcinkach. Pierwszy fragment trasy prowadzi przez płaskowyż usiany zagłębieniami i szczelinami. Luźno zbity żwir usuwa się spod stóp, bardzo łatwo tutaj o skręcenie nogi. Zalecam nie schodzić ani o metr z ubitej ścieżki, na której widzimy ślady butów. W ten sposób mamy pewność, że idziemy po stabilnym podłożu. Po dotarciu do podnóża krateru, mamy do wybory 3 ścieżki – dwie prowadzące na szczyt kraterów centralnych i trzecią, wiodącą na przełęcz między kraterami. Sprawnemu turyście zdobycie krateru nie powinno zająć więcej niż godzinę.

Po drodze mijamy zasypane żwirem płaty śniegu. Dawniej Etna stanowiła rezerwuar śniegu dla całej Sycylii. Wykorzystywano go do chłodzenia zapasów i do produkcji przepysznych lodów, z których słynie wyspa. Po zabezpieczeniu solą i słomą, bloki śniegu na osiołkach transportowane były do magazynów we wszystkich miastach Sycylii.

Niebezpieczeństwo – siarka

Wspinaczka po ścianie krateru centralnego nie różni się wiele od wcześniejszych odcinków. Jest nawet nieco łatwiejsza – szlak jest dobrze ubity, żwir nie usuwa się spod nóg. Widoku ze szczytu nie da się porównać z niczym widzianym wcześniej. Etna dosłownie dymi, zieje siarką. Grzbiet krateru jest złotożółty od osadu, a dymiące fumarole wyrzucają duszące opary dwutlenku siarki. Dym utrudnia oddychanie i gryzie w oczy, które od razu zaczynają łzawić. Dłuższe przebywanie na samym szczycie nie jest możliwe, zwyczajnie nie ma tam czym oddychać.

Powrót do schroniska odbywa się po własnych śladach i zajmuje mniej czasu niż wspinaczka. Przeciętnie wysportowany turysta będzie w stanie jadąc autobusem o 8:15 z Katanii zdobyć krater centralny Etny i zejść do schroniska tak, aby zdążyć na autobus powrotny o 16:30. Podkreślam, że oficjalnie wejście na krater centralny bez przewodnika nie jest możliwe i odradzam taką wycieczkę wszystkim, którzy nie czują się pewnie w górach i na dużych wysokościach.

Mapka i czasy przejść (orientacyjne)

Rifugio Sapienza (schronisko) -> Stazione d’arrivo Funivia (stacja kolejki linowej) : 60 minut

Stazione d’arrivo Funivia -> Torre del Filosofo (punkt docelowy wycieczek) : 70 minut

Torre del Filosofo-> Cratere Centrale : 50 minut

@Mateo pisze w komentarzu, że jadąc w maju trzeba przeznaczyć na trasę więcej czasu z powodu zalegającego śniegu. Powyżej Torre del Filosofo szlak może być już zupełnie niewidoczny.

Najwyższy wulkan Europy?

W komentarzach rozpoczęliście ciekawą dyskusję. Podajecie m.in. wulkan Teide jako najwyższy szczyt Europy, podobnie sugeruje także polska Wikipedia. Jestem świadom kontrowersji, ale mam w tym temacie odmienne zdanie 🙂 Chciałem zwrócić uwagę na dwie kwestie : definicję Europy oraz status wulkanu.

Gdzie zaczyna się, a gdzie kończy Europa jednoznacznie ustalić chyba nie sposób. Patrząc politycznie otrzymamy zupełnie inne wyniki niż geograficznie. Teide i Wyspy Kanaryjskie leżą na afrykańskiej płycie kontynentalnej. Ciężko zaliczać je geograficznie do Europy. A że administracyjnie należą do Hiszpanii? Cóż, administracyjnie karaibska wyspa Martynika to też Europa…

Dodatkowo Teide to wulkan drzemiący, a nie aktywny. Wulkanów drzemiących w Europie jest znacznie więcej niż aktywnych. Przykładowo w Europie według jednej z definicji leży za to Kaukaz, z jego najwyższym szczytem : drzemiącym wulkanem Elbrus. Liczyć takie wulkany, nie liczyć?

Chcąc uniknąć nieporozumień doprecyzuję: ja liczę tylko aktywne wulkany położone w kontynentalnej Europie. Stąd wybór Etny.

*Andrzej, Bart, Mateo, Marcin, Jerzy – dzięki za korekty i uzupełnienia!
**Michał, yarko – dzięki za dyskusję!

Na koniec raz jeszcze sprawdź, czy masz wszystko czego potrzebujesz na wyprawę:

• • wiatrówkę (ja używam TAKĄ i sobie cenię)

• buty o solidnej podeszwie, najlepiej za kostkę (ja używam butów La Sportiva – są rewelacyjne, zobacz TUTAJ)
  
• czapkę, najlepiej nieprzewiewną (koniecznie sprawdźcie ofertę polskiej firmy KWARK)
• krem z filtrem (proponuję bloker SPF30, taki jak TUTAJ)
• rękawiczki (znów polecam firmę KWARK, TUTAJ)
• wodę i jedzenie
• mapę i telefon

Pomogłem? Zainteresowałem? Doceniasz to, co robię? Podziękuj mi osobiście dołączając do grona fanów na Facebooku - dla Ciebie to jedno kliknięcie, u mnie tyle radości :)

A jeśli jesteś dopiero pierwszy raz na blogu, to najlepiej zacznij od TEJ STRONY